ខួបលើកទី៦៦នៃទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ

នៅក្នុងឱកាស​ខួប​លើកទី​៦៦​នៃ​ទិវាសិទ្ធិមនុស្ស​អន្តរជាតិ សិក្ខាសាលា​មួយ​ស្តីពី “ការប្រើ​ប្រាស់សិទ្ធិ និង​ច្បាប់” កាលពីថ្ងៃទី​៩ ខែ​ធ្នូ ឆ្នាំ​២០១៤ ត្រូវបានរៀបចំឡើង ក្នុងនាម​ព្រឹទ្ធសភា និង​រដ្ឋសភាជាតិ​របស់​ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ មូលនិធិ​ហេនរេច​បូល​បានចូលរួម និង​បាន​សហការ​ឧបត្ថម្ភ​ព្រឹត្តិការណ៍​នោះ។

សមាជិក​របស់​រដ្ឋសភាជាតិ និង​ព្រឹទ្ធសភា អ្នកតំណាង​របស់​ក្រសួង​នានា អគ្គរដ្ឋទូត អង្គការ​ក្រៅរដ្ឋាភិបាលជាច្រើន និង​ព្រះសង្ឃ​ជាច្រើន​អង្គ​បានចូលរួម និង​ចែក​រំលែក​ដល់​សន្និសិទ​នោះ។

“សិក្ខាសាលា​ស្តីពី​ការប្រើប្រាស់​សិទ្ធិ និង​ច្បាប់” បានបម្រើ​គោលបំណង​ក្នុងការពង្រឹង និង​លើកកម្ពស់​ការយល់ដឹង​ដែល​មានទំនាក់ទំនង​គ្នា​ទៅវិញទៅមក និង​ការទំនាក់ទំនង​ស្តីពី​ស្ថានភាព​សិទ្ធិមនុស្ស នៅក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា និង​ដើម្បី​លើកឡើង​ពីបញ្ហា​ផ្សេងៗ​ដែល​នៅមាន។

ការប្រារព្វធ្វើ​ពិធីនេះ​ត្រូវបានធ្វើឡើង​ជាមួយ​នឹង​ពិធីកាត់ខ្សែបូដែល​ជានិមិត្តសញ្ញា​មួយ និង​​រួមជាមួយ​​សុន្តរកថា​របស់​ឯកឧត្តម ទេព ងន ជា​អនុប្រធាន​ទី២​របស់​ព្រឹទ្ធសភា។

នៅក្នុង​ការតាំងពិពណ៌​របស់​ស្ថាប័ន​មួយចំនួន​ដូចជា អង្គការជនពិការ​អន្តរជាតិ គណៈកម្មាការ​សេដ្ឋកិច្ច និង​សង្គម​ដើម្បី​​អាស៊ី និង​តំបន់បូព៌ា វិទ្យាស្ថាន​តស៊ូមតិ និង​គោលនយោបាយ (API) សម្ព័ន្ធភាពជាតិ​នៃ​ក្រុមប្រឹក្សា​ក្នុងតំបន់ កម្មវិធី​អភិវឌ្ឍន៍​ធនធាន​យុវជន (YRDP) សេចក្តីផ្តើម​យុត្តិធម៌​អន្តរជាតិ​របស់​អាស៊ាន គណៈកម្មាធិការ​សកម្មភាព​សិទ្ធិ​កម្ពុជា មូលនិធិ​ហេនរេចបូល និង​ព្រឹទ្ធសភា​ផ្ទាល់​បានធ្វើបទបង្ហាញ​ស្តីពី​សិទ្ធិមនុស្ស​របស់​ពួកគេ​ទាក់ទង​ទៅនឹង​ការងារ និង​ពត៌មាន​ដែលត្រូវបានផ្តល់ឲ្យ​ស្តីពី​គម្រោង និង​ការបោះពុម្ភផ្សាយនានា។

ដើម្បី​គូស​បញ្ជាក់​នូវ​ព្រឹត្តិការណ៍​នោះ មូលនិធិ​ហេនរេចបូល​បានផ្តល់​ជូន​នូវ​សំណួរ សម្រាប់​ភ្ញៀវ​ទាំងអស់​ដើម្បី​បង្ហាញ​ចំណេះដឹង​របស់​ពួកគេ ខាងផ្នែក​​សិទ្ធិមនុស្ស។ ក្នុងគោលបំណង​ដើម្បី​ផ្តល់ឲ្យ​នូវ​ការផ្លាស់ប្តូរ​ស្មើភាពគ្នា សម្រាប់​អ្នកចូលរួម​ទាំងអស់​ដើម្បី​ទទួលបាន​នូវ​ចំលើយ​ត្រឹមត្រូវ និង​ឈ្នះ​រង្វាន់​ដ៏ស្រស់ស្អាត ដែលមានកំណែ​ជាភាសារខ្មែរ ព្រមទាំង​ជាភាសារ​អង់គ្លេស​ផងដែរ។

នៅក្នុងចំណោម​វាគ្មិន​កិត្តិយស មកពី​ក្រសួងនានា​គឺ​ឯកឧត្តម ម៉ុក សម្បត្តិ ប្រធាន​គណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្ស​របស់​កម្ពុជា និង​លោកស្រី សាឃឿន សាវ៉ាឌី ដែល​ជា​អគ្គនាយករង​របស់​ក្រសួង​អភិវឌ្ឍន៍​សង្គមកិច្ច​នៃ​កិច្ចការស្រ្តី​ជាឧទាហរណ៍។​

ការធ្វើបទបង្ហាញ​ពី​រដ្ឋាភិបាល​ភាគច្រើន​សង្កត់​បញ្ជាក់​ថា​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​របស់​ព្រះរាជាណាចក្រ​កម្ពុជា​អនុម័ត និង​គោរព​សិទ្ធិមនុស្ស​ដូច​បានចែងនៅក្នុង​ជំពូក​របស់​សេចក្តី​ថ្លែងការណ៍​ជាសកល​ស្តីពី​សិទ្ធិមនុស្ស កិច្ចព្រមព្រៀង និង​សន្ធិសញ្ញា​នានា​ទាក់ទង​ទៅនឹង​សិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិស្រ្តី និង​សិទ្ធិកុមារ ជាពិសេស​ការធានា​ទៅលើ​ភាពស្មើគ្នា​ចំពោះ​មុខ​ច្បាប់ ការហាមប្រាម​ទៅលើ​ការឃុំខ្លួន​ដោយ​ខុសច្បាប់ ការធ្វើទារុណកម្ម និង​ការរើសអើង ការគាំពារ​ទៅលើ​សេរីភាព​ក្នុងការបញ្ចេញមតិ។

នៅពេល​ដដែល​នោះ បើទោះបីជាយ៉ាងណា ពួកគេ​បានទទួលស្គាល់ថា​មាន​កង្វះខាត​បន្តិច​បន្ទួច​នៃ​ការអនុវត្តន៍​ទាំងស្រុង និង​ការអនុឡោមតាម​គោលការណ៍​ទាំងនេះ ចំពោះ​កាអនុវត្តន៍។

អង្គការ​ក្រៅរដ្ឋាភិបាល​មួយចំនួន​ដែល​មានវត្តមាន ដូចជា​លោក អោម សម្បត្តិ ដែល​ជាអ្នកសម្របស្រួល​បច្ចេកទេស​របស់​អង្គការ​លីកាដូ លោក គឹម រតនា ដែល​ជា​នាយក​ប្រតិបត្តិ​របស់​អង្គការការីតាស​កម្ពុជា និង​លោកស្រី វ៉ា ហ៊ាលី ដែល​ជាអ្នកតំណាង​របស់ ការិយាល័យកម្ពុជា​នៃ​​ឧត្តមស្នងការ​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​​ដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស នៅក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា។

វាគ្មិន​ភាគច្រើន​បានទទួលស្គាល់​ថា មិនមាន​អ្វី​គួរឲ្យឆ្ងល់​នោះទេ មានការរីកចម្រើន​ទៅលើ​អ្វី​ដែល​មានស្រាប់​ ដោយ​យោង​ទៅលើ​សិទ្ធិមនុស្ស នៅក្នុងប្រទេស​កម្ពុជា។ បើទោះបី​ជាយ៉ាងណា ពួកគេ​ក៏បានសង្កត់បញ្ជាក់​ផងដែរ​ថា​ការអនុវត្តន៍ និង​ការឈានចូល​ដល់​សិទ្ធិមនុស្ស​ជាមួយនឹង​ស្ថានភាព​ និង​ផ្នែក​មួយចំនួន​បន្ត​មាន​នៅក្នុង​ស្ថានភាព​ ដ៏គួរឲ្យ​សោកស្តាយ​។ គោលការណ៍​នៃ​ការគោរពចំពោះ​មនុស្ស កាតព្វកិច្ច​​របស់​រដ្ឋ​ដើម្បី​ការពារ និង​លើកកម្ពស់​សិទ្ធិមនុស្ស មានដូចជា​សេរីភាព​ក្នុងការបញ្ចេញមតិ និង​កាតព្វកិច្ច​របស់​ខ្លួន​ដើម្បី​ផ្តល់​នូវ​ដំណើរ​ការ​ចំពោះ​បញ្ហា​ខាង​​ពត៌មាន​ ដែល​ចាំបាច់​ត្រូវ​ឲ្យ​លើកឡើង​បង្ហាញ។

នៅក្នុង​សុន្តរកថា​របស់​គាត់ នាយក​ប្រចាំប្រទេស​របស់​មូលនិធិ​ហេនរេច​បូល លោក អាលីអាល់ ណាសានី បានលើកឡើង​ទៅកាន់​អ្នកស្តាប់​ដោយ​ណែនាំ​ពី​ប្រវត្តិ និង​ការងារ​របស់​មូលនិធិ​នេះ។ គាត់​បានពន្យល់ថា​ទំនាក់ទំនង​យ៉ាងទូលំទូលាយ​របស់​ពិភពលោក ចំពោះ​ការគាំទ្រ​ឆ្ពោះ​ទៅរក​ការផ្លាស់ប្តូរ​សង្គម​​ សំដៅដល់​ការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស​ឲ្យ​បានកាន់តែ​ប្រសើ ដើម្បី​សិទ្ធិមនុស្ស និង​តម្លៃ​នៃ​ប្រជាធិបតេយ្យ និង​ការចូលរួម។ ម៉្យាងវិញទៀត គាត់​បាន​ចង្អុរបង្ហាញ​ ពី​គោលគំនិត​ដ៏សំខាន់​របស់​មូលនិធិ​ហេនរេចបូល​ថា​​មានដូចជា​ការលើកកម្ពស់​ប្រជាធិបតេយ្យ ដោយ​មានគោលបំណង​យ៉ាងជាក់លាក់ ដើម្បី​ពង្រឹង​សង្គម​ស៊ីវិល និង​សភាស្របច្បាប់​តាម​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ គាំទ្រ​សិទ្ធិ​នយោបាយ និង​សិទ្ធិ​សង្គម​របស់​ស្រ្តី និង​ការធ្វើយុទ្ធនាការប្រឆាំង​ទៅនឹង​ការរើសអើង និង​ការបំលែង​ឲ្យទៅជា​បទល្មើស​ព្រហ្មទណ្ឌ​​ចំពោះ​អ្នកដែល​ផ្លាស់ប្តូរភេទ ឬ​អត្តសញ្ញាណ​ភេទ​របស់​ខ្លួន​ដែល​មិនបាន​អនុឡោម​ទៅតាម​បទដ្ឋាន​មួយ។

នៅពេល​ដែល​​​ឈាន​ចូល​ដល់​ស្ថានភាព​នៃ​សិទ្ធិរបស់​ស្រ្តី គាត់​បានលើក​ឡើង​ពី​ការយល់ដឹង​ចំពោះ​ការពិត​ដែល​ថាបើទោះបីជា​យ៉ាងណា​បុរស និង​ស្រ្តី​កំពុងតែ​រីករាយ​ក្នុងការអាស្រ័យ​សិទ្ធិ​ស្មើគ្នា​ នៅក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជាតែ​នៅ​លើ​ក្រដាសប៉ុន្នោះ គួរឲ្យសោកស្តាយ​​ភាពពិត​មើលទៅ​ខុស​ប្លែកគ្នា​​ខ្លាំងណាស់។ តាមពិត​ស្រ្តី​នៅតែ​ប្រឈមមុខ​នឹង​បញ្ហា​ដ៏ធំ ដូចជា​ការរើស​អើង ការកេងប្រវ័ញ្ច​ផ្លូវភេទ អំពើហិង្សា​ក្នុងគ្រួសារ និង​ការទទួល​បាន​តិចតួច​ប៉ុន្នោះ​ចំពោះ​ការអប់រំ​នៅ​កម្រិត​ថ្នាក់ខ្ពស់ មកទល់បច្ចុបន្ននេះ​ចំពោះ​​ភាពលំបាក​មួយ​ចំនួន​របស់​ពួក​គេ​ដែល​ត្រូវបានលើកឡើង​នៅក្នុង​សុន្តរកថានោះ។ គាត់​ផងដែរ​ក៏បានពន្យល់​ថា​មាន​គុណវិបត្តិ​ច្រើន​ជាងអ្វី​ដែល​បានរំពឹង​ទុកដ៏ច្រើន​ ស្ត្រី​នៅក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​ត្រូវបានទទួលរង​ផលប៉ះពាល់​បន្ថែមទៀត​ដោយ​វប្បធម៌​នៃ​និទ្ទណ្ឌភាព ខណៈមាន​ករណី​ដ៏ច្រើន​នៃ​អំពើហិង្សា​នៅក្នុងគ្រួសារ​នៅតែ​មិនទាន់ត្រូវបានគេ​ស៊ើបអង្គេត។​

ដោយផ្តោត​ទៅលើ​ប្រធានបទ​នៃ​ការទទួលបាន​​ពត៌មាន គាត់​បានរាយការណ៍​ថា​តម្លាភាព និង​ដំណើរការ​ចំពោះ​ភាពស្មើគ្នា​ខាងពត៌មាន​នៅតែ​ហាក់បីដូចជា​កំពុងតែមានបញ្ហា សម្រាប់​ពលរដ្ឋកម្ពុជា។ ដោយ​​ហេតុផលនេះ លោក អាលីអាល់ ណាសានី បានលើកទឹកចិត្ត​ដល់​រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា​ដើម្បី​ឲ្យ​បង្កើន​ល្បឿន​ដំណើរការ​នៃ​ការអភិវឌ្ឍន៍ និង​អនុម័ត​ច្បាប់​ស្តីពីការទទួលបាន​​ពត៌មាន ​ខណៈ​ដោយមានការបដិសេធ​ពីពត៌មាន ដែល​ថា​សិទ្ធិមនុស្ស​ត្រូវបានរំលោភបំពាន។​

នៅក្នុងទស្សនៈវិស័យ​ផ្សេងទៀត​នៃ​ការធ្វើបទបង្ហាញ​របស់​គាត់ គាត់​បានមានប្រសាសន៍​អំពី​ការរំលោភបំពាន​លើ​សិទ្ធិឯកជន​ដែល​ហាក់បី​ដូចជា បាន​កើតមាន​ជាទូទៅ នៅក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា។ ជាពិសេស​កាសែត​ក្នុងស្រុក​មួយចំនួន​បោះពុម្ភ​ផ្សាយ​រូបថត និង​លើកឡើង​ពីឈ្មោះ​របស់​ប្រជាពលរដ្ឋ​ដែល​ត្រូវបានចាប់ខ្លួន ដោយ​នគរបាល​ បើទោះបីជា​​​វា​មិនច្បាស់លាស់ ថាតើ​ពួកគេ​ពិតជាបាន​ប្រព្រឹត្ត​បទឧក្រឹដ ឬមិនបានប្រព្រឹត្ត​ក៏ដោយ​។ ចំពោះហេតុផលនេះ លោក អាលីអាល់ ណាសានី បានអំពាវនាវ​ឲ្យ​គោរព​ក្នុងការសន្និដ្ឋាន​ទៅលើ​អ្នកគ្មានទោសពៃនៅក្នុងសង្គម ដោយសារ​វាជា​គ្រឹះ​នៃ​ប្រព័ន្ធច្បាប់ ស្ថិតនៅក្រោម​នីតិរដ្ឋ។

ដោយ​យោង​ទៅលើ​​របប​ខ្មែរ​ក្រហម​ដ៏គួរឲ្យ​រន្ធត់ នៅក្នុងប្រទេស​កម្ពុជា គាត់​បានចង្អុរ​បង្ហាញថា​មានតែ​ការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និង​នីតិវិធី​បែបប្រជាធិបតេយ្យ​ប៉ុណ្ណោះនឹង​ការពារ​ប្រទេស​កម្ពុជា​ពី​ការវិលត្រលប់​ចូលទៅក្នុង​របបផ្តាច់ការ។

នៅក្នុងសុន្ទរកថា​របស់​គាត់ ​ផងដែរ​ក៏បានបង្ហាញ​យ៉ាងច្បាស់​ថា​អំពើពុករលួយ​គឺ​ជាបញ្ហា​ដ៏​រីករាលដាល នៅក្នុងប្រទេស​កម្ពុជា​ដែល​ជាលទ្ធផល​នៅក្នុង​ការរំលោភបំពាន​សិទ្ធិមនុស្ស​ផងដែរ។ គាត់​បានបញ្ជាក់ថា​ប្រព័ន្ធ​យុត្តិធម៌ និង​នគរបាល​មានការជាប់​ពាក់ព័ន្ធ៖ ឧទាហរណ៍ ចៅក្រមមួយចំនួន​ខ្វល់ខ្វាយ​ពី​សំណូក ជាជាង​ការចាប់អារម្មណ៍​ទៅលើ​ការកាត់ក្តី​ដោយ​យុត្តិធម៌។ ប៉ុន្តែ​គាត់​ផងដែរ​​ក៏បានលើកឡើង​ថា​អំពើពុករលួយ​អាច​ត្រូវបានលុបបំបាត់​ដោយជោគជ័យ នៅក្នុងប្រទេស​កម្ពុជា​ អ្វីដែល​អាចត្រូវបានគេ​ឃើញ​នៅក្នុងវិស័យ​អប់រំ​ជាលើក​ដំបូងហើយ​ នៅពេល​ដែល​​រដ្ឋាភិបាល​បានដោះស្រាយ​ដោយ​មាន​ប្រសិទ្ធិភាព​ពីវប្បធម៌​នៅតាមផ្នែកមួយចំនួននៃ​ការសូកប៉ាន់​នៅក្នុងឆ្នាំនេះ។​ ហេតុដូច្នេះហើយ គាត់​បានលើកទឹកចិត្ត​ដល់​អង្គភាព​ប្រឆាំង​អំពើពុករលួយ​របស់​រដ្ឋាភិបាល ដើម្បី​អនុវត្តន៍​ទស្សនៈវិស័យ​របស់​ខ្លួន ដើម្បីឲ្យ​សម្រេចបាន​ដោយ​មានប្រសិទ្ធិភាព និង​ក្លាយជា​ស្ថាប័ន​ជោគជ័យ ដែល​ប្រមូលផ្តុំ​នូវ​ការចូលរួម​យ៉ាងទូលំ​ទូលាយ​ពី​គ្រប់វិស័យ​ទាំងអស់ នៅក្នុង​ការ​ប្រយុទ្ធប្រឆាំង​នឹង​អំពើពុករលួយ។

នៅ​ចុងបញ្ចប់​នៃ​ការធ្វើបទបង្ហាញ​របស់គាត់​លោក អាលីអាល់ ណាសានី បានលើកឡើង​ពីបំណង​​ដ៏មានសារៈសំខាន់ទៅលើ​ការអនុវត្តន៍​សិទ្ធិមនុស្ស​ ព្រមទាំង​សិទ្ធិ​សង្គម និង​សិទ្ធិ​វប្បធម៌ និង​ការប្រយុទ្ធប្រឆាំង​អំពើពុករលួយ និង​​ការប្រើអំណាច​មិនត្រឹម​ត្រូវ​ ​ដើម្បី​ជៀសវាង​អសន្តិសុខសង្គម។ គាត់​បាន​លើកទឹកចិត្ត​ដល់រាជរដ្ឋាភិបាល និង​សមាជិកសភាទាំងអស់​ឲ្យ​លើកកម្ពស់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ​របស់​ខ្លួន និង​លើកកម្ពស់​ភាពជាដៃគូ​ជាមួយនឹង​អង្គការក្រៅ​រដ្ឋាភិបាល ក្នុងនាម​ពួកគេ​ជាអ្នកជំនាញ នៅក្នុង​ការងារខាង​សិទ្ធិមនុស្ស។ នៅទីបញ្ចប់​គាត់​បានបិទ​សុន្តរកថា​ ដោយ​សង្កត់បញ្ជាក់​ថា​មូលនិធិហេនរេចបូលត្រូវបាន​បង្កើត​ឡើង ដើម្បី​ចែក​រំលែក​កិច្ច​សហប្រតិបត្តិការ និង​ទំនាក់ទំនង​ដើម្បី​ពង្រឹង​ស្ថានភាព​ នៅក្នុងប្រទេស​កម្ពុជា។