ការបោះឆ្នោតរបស់ប្រទេសកម្ពុជាមិនបានបង្ហាញអ្នកឈ្នះពិតប្រាកដនោះទេ ដោយភាពឯកោនេះគួរឪ្យកត់សំគាល់ សម្រាប់ប្រទេសមួយដែលត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយមនុស្សដដែលគឺ លោក ហ៊ុន សែន ដែលដឹកនាំប្រទេសអស់រយៈពេលស្ទើតែ២៩ឆ្នាំហើយ។ កាលពីខែសីហាឆ្នាំ២០១២ គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត បានអះអាងពីដំបូងថាគណៈបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែលកំពុងតែគ្រប់គ្រងប្រទេសគឺជាអ្នកឈ្នះនាពេលថ្មីៗនេះ ទៅលើការបោះឆ្នោតដែលមានអ្នកបោះឆ្នោត ៣.២លានសម្លេង និងមានអាសនៈចំនួន១២៣ នៅក្នុងសភា ដោយជ័យជំនៈរបស់គណបក្សជំទាស់ គឺគណបក្សសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជា ដែលបានឈ្នះឆ្នោតចំនួន២.៩លានសម្លេង ហើយនៅសល់តែ៥៥អាសនៈប៉ុណ្ណោះ។ បើទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លទ្ធផលទាំងនេះមិនត្រូវបានទទួលស្គាល់ទេដោយគណបក្សជំទាស់ ដែលអះអាងថាបានឈ្នះឆ្នោតនូវសម្លេងភាគច្រើនដាច់ខាត ដោយទទួលបានអាសនៈចំនួន៦៣ នៃអាសនៈសរុបចំនួន១២៣នៅក្នុងសភា។ លើសពីនេះទៅទៀត ក៏មានភស្តុតាងគ្រប់គ្រាន់ ទៅលើការក្លែងបន្លំសន្លឹកឆ្នោតដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ដែលត្រូវបានប្រព្រឹត្តិដើម្បីផលប្រយោជន៍គណបក្សកំពុងគ្រប់គ្រងប្រទេស ដែលធ្វើឪ្យលទ្ធផលបោះឆ្នោតជាទូទៅបង្ហាញថាមិនគួរឪ្យទុកចិត្ត ហើយពិតជាមានភាពខ្វះចន្លោះ ដែលជាមូលដ្ឋានស្របច្បាប់សម្រាប់រដ្ឋាភិបាលថ្មីរបស់លោក ហ៊ុន សែន។ ដោយសារតែមានការរួបរួមគ្នាយ៉ាងល្អដ៏គួរឪ្យភ្ញាក់ផ្អើលរបស់គណបក្សប្រឆាំង វាប្រាកដណាស់ថាគណបក្សសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជានឹងឈ្នះឆ្នោតយ៉ាងងាយដោយគ្មានអ្វីគួរឪ្យសង្ស័យឡើយ ប្រសិនបើការបោះឆ្នោតពិតជាសេរី និងយុត្តិធម៌ពិតប្រកដនោះ។ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការអភិវឌ្ឍន៍របស់ប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ ជាមួយប្រទេសកម្ពុជាឈរពីមុខភារៈកិច្ចដែលជៀសមិនរួចពីការខ្វល់ខ្វាយ ដែលមិនត្រឹមតែដោយសារស្ថានភាពនយោបាយមិនច្បាស់លាស់នោះទេ ប៉ុន្តែផងដែរដោយសារតែភាពជោគជ័យដែលនៅមានកម្រិត វាមានបរិមានពិតប្រាកដ។
បែរមកយុទ្ធនាការជាបន្តបន្ទាប់
ខណៈពេលដែលយុទ្ធនាការរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ហាក់បីដូចជាធាក់ថយជាងមុន ហើយដើម្បីដំណើរការដ៏សំខាន់នេះក៏បានជួលក្រុមមនុស្សដើម្បីអបអរសារទរ ខណៈពេលដែលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជា ដែលជាគណបក្សជំទាស់ត្រូវបានធ្វើឡើងដោយរលកនៃការសប្បាយមួយ។ ជាពិសេស ក្រុមអ្នកបោះឆ្នោតក្មេងៗ ដែលមានអាយុក្រោម២៥ឆ្នាំ ដែលតំណាងឪ្យយ៉ាយហោចណាស់ក៏មួយភាគបីនៃអ្នកបោះឆ្នោតដែរ ដែលបានចេញប្រឆាំងទៅនឹងបទដ្ឋាន និងបានប្រកាសពីការគាំទ្ររបស់ពួកគេ ចំពោះគណបក្សជំទាស់យ៉ាងបើកចំហរ ដោយហេតុនេះ ការរួមចំណែកដ៏មានសារៈសំខាន់ចំពោះការផ្លាស់ប្តូរទូទៅ នៅក្នុងបរិយាកាស ដែលនៅទីបំផុតក៏បានធ្វើឪ្យប្រជាជនកម្ពុជាចំណាស់ៗមានការចាប់អារម្មណ៍ផងដែរ។ ពួកគេទាំងអស់គ្នាបានរួបរួមគ្នាជាចម្បង ដោយមានបំណងប្រាថ្នាក្នុងការផ្លាស់ប្តូរ (ដូរ) និងផ្លាស់ប្តូរដោយផ្ទាល់ៈ មនុស្សជាច្រើនអស់ជំនឿទុកចិត្តលើ លោកហ៊ុន សែន ដែលជាមេដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលផ្តាច់ការ ចាប់តាំងពីចុងឆ្នាំ១៩៨៤។ ខ្មែរជាច្រើនបានផ្សាភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងជាមួយគាត់ជាមួយនឹងគោលនយោបាយ ដោយមិនប្រមើលមើលឪ្យបានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយទាក់ទងនឹងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃរបស់ប្រជាជន ហើយថានៅតែបន្តផលប្រយោជន៍ដើម្បីតែភាពមានបាន និងអំណាចដែលមានស្រាប់ហើយតែប៉ុន្នោះ។
សម្រាប់គណបក្សសង្រ្គោះជាតិកម្ពុជា ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ២០១២ ហើយបក្សមុនរបស់ខ្លួនគឺ (គណបក្សសមរង្ស៊ី និងគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស) ថាវាជាទម្លាប់ទៅហើយចំពោះវិសមភាពបរិយាកាសសង្គម អំពើរពុករលួយដ៏គំហុក និងភាពអយុត្តិធម៌តូច ធំនៅក្នុងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ។ បើទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អ្វីដែលថ្មីគឺថាឥឡូវនេះត្រូវបានអោបរឹតយ៉ាងណែនដោយការគាំទ្រយ៉ាងខ្លាំងពីសំណាក់អ្នកបោះឆ្នោត។ ទោះជាយ៉ាងណា យុទ្ធនាការបោះឆ្នោតរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជា រួមបញ្ចូលទាំងសមាសភាគផ្សេងទៀតដែលគួរឪ្យព្រួយបារម្ភៈ ដោយការធ្វើមេអណ្តើកឪ្យមានការអាក់អន់ចិត្តសម្អប់បរទេសប្រឆាំងនឹងប្រជាជនវៀតណាមដែលរស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលយុទ្ធនាការនេះបានជួបប្រទះនឹងបទពិសោធន៍ដោយមិនបាច់សង្ស័យ ទៅលើចំណុចទាបមួយដែលមិនត្រូវបានគេរំពឹងទុក។
ប៉ុន្តែចំណុចខ្ពស់របស់យុទ្ធនាការនេះផងដែរក៏មានទំនាក់ទំនងយ៉ាងជិទស្និទ្ធ ទៅនឹងគណបក្សសង្រ្គោះជាតិកម្ពុជាៈ ប្រធានរបស់ពួកគេគឺ លោកសម រង្ស៊ី ត្រូវបានព្រះរាជទានទោស ដោយព្រះមហាក្សត្រ នរោត្តម សីហមុនី ហើយក៏បានវិលត្រឡប់មកកាន់មាតុភូមិរបស់ខ្លួនវិញ ក្រោយរយៈពេលជាងបីឆ្នាំកន្លះ នៃការនារទេសខ្លួន។ ដោយយោងទៅលើទស្សនៈនេះ ព្រឹត្តិការណ៍នេះបានកើតឡើងនៅនាទីចុងក្រោយ ឬ៩ថ្ងៃមុនពេលការបោះឆ្នោត នៅឪកាសដ៏រីករាយបំផុត។ បើទោះបីជាសិទ្ធិអកម្ម និងសិទ្ធិសកម្មក្នុងការបោះឆ្នោតរបស់លោក សម រង្ស៊ី ត្រូវបានគេបដិសេធតទៅទៀតក៏ដោយ ក៏លោក សម រង្ស៊ីបានបញ្ចប់ការប្រគួតប្រជែងយុទ្ធនាការបានយ៉ាងជោគជ័យ នៅទូទាំងប្រទេស កាលពីសប្តាហ៍ មុនការបោះឆ្នោត។ មិនត្រឹមតែបែបនេះទេ គាត់ថែមទាំងកំទេចនូវកំណត់ត្រានយោបាយប្រមូលផ្តុំ ដែលកំណត់ធ្វើនៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំនាពេលថ្មីៗនេះ (ដោយមានមនុស្សប្រមាណ១០០ ០០០នាក់ បានជួបជុំគ្នា កាលពីថ្ងៃទី២៤ខែកក្តដា មានវត្តមាននៅលើគណនេយ្យរបស់គាត់) ប៉ុន្តែគាត់ផងដែរក៏បានបង្ហាញពីចំណាប់អារម្មណ៍ ថ្វីបើការអវត្តមានដ៏យូរបស់លោក ដែលថាលោកនៅតែជាមេដឹកនាំគ្មានជម្លោះម្នាក់របស់គណបក្សជំទាស់ ហើយ គឺជាគូប្រជែងដ៏ខ្លាំងក្លាតែមួយគត់របស់ លោក ហ៊ុន សែន។
ការមិនគួរឪ្យជឿ ទាំងសេរី និងយុត្តិធម៌
ដោយមើលឃើញតាមលក្ខណះបច្ចេកទេស ការបោះឆ្នោតរបស់ប្រទេសកម្ពុជា គឺជាឆាកល្ខោន។ រយៈពេលប៉ុន្មានខែមុនការបោះឆ្នោត អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលជាច្រើនបានចង្អុរបង្ហាញរួចហើយអំពីបញ្ហានៃបញ្ជីចុះឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោត។ គំរូដែលបានមកពីការស្ទង់មតិដែលត្រូវបានធ្វើឡើងដោយឯករាជ្យ២ បានបង្ហាញថាប្រហែលជាមានប្រជាជនកម្ពុជាប្រមាណ១លាននាក់ មិនត្រូវបានគេចុះបញ្ជីអ្នកបោះឆ្នោតនៅឡើយទេ បើទោះបីយ៉ាងណាក៏ដោយ គណបក្សប្រឆាំងអះអាងថាចំនួននៃអ្នកបោះឆ្នោតដែលត្រូវបានគេដកសិទ្ធិមានចំនួន១.៣លាននាក់ ហើយចំនួននៃប្រជាជនដ៏ច្រើនស្មើគ្នា ដែលមិនត្រូវបានគេស្គាល់ដែលមានទីលំនៅនៅក្នុងស្រុកមាននៅលើបញ្ជីអ្នកបោះឆ្នោត។ រយៈពេល៤ថ្ងៃមុនការបោះឆ្នោត ការសែតភ្នំពេញប៉ុស្ត៍បានរាយការណ៍ទៅលើបញ្ហាធ្ងន់ធ្ងរផ្សេងៗទៀតៈ ជាពិសេសថាមានការចុះឈ្មោះច្រើនជាងការបោះឆ្នោត នៅក្នុងខេត្តដែលមានការប្រគួតប្រជែងគ្នាយ៉ាងខ្លាំង ជាពិសេសខេត្តដែលមានឥទ្ធិពលគឺខេត្តកំពុងចាម ខេត្តព្រៃវែង ខេត្តកណ្តាល និងទីក្រុងភ្នំពេញ។ នៅចន្លោះពេលការចុះឈ្មោះចុងក្រោយ និងការបោះឆ្នោតនាថ្ងៃទី២៨ខែកក្តដា មានអត្តសញ្ញាណប័ណពិសេសរបស់អ្នកបោះឆ្នោតជិតកន្លះលាន ត្រូវបានចេញឪ្យប្រើប្រាស់។ ការដាក់ពាក្យជាច្រើនត្រូវបានអនុម័ត ដោយចៅហ្វាយក្រុងនីមួយៗ គឺ៩៧%ក្នុងចំណោមពួកគេស្ថិតនៅក្នុងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលធ្វើជាអ្នកតំណាង សម្រាប់ឯកសារបញ្ជាក់ដែលចំបាច់នានា។ ក្រុមអ្នកគាំទ្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាត្រូវបានគេសង្ស័យពីបទថាបានបោះឆ្នោតមិនមែនត្រឹមតែឈ្មោះផ្ទាល់របស់ពួកគេនោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងបោះឆ្នោតជំនួសឈ្មោះដែលត្រូវបានគេហៅថាអ្នកបោះឆ្នោតខ្មោច ដោយមានអត្តសញ្ញាញប័ណពិសេសៗទៀតផង។ ការបោះឆ្នោតជាច្រើនត្រូវបានគេសន្មត់ថា មានការរាំងស្ទះដោយសារតែទឹកថ្នាំដែលនៅក្នុងការបោះឆ្នោត អ្នកបោះឆ្នោតម្នាក់ៗត្រូវជ្រលក់ដៃរបស់ពួកគាត់ ប៉ុន្តែទឹកថ្នាំនេះបង្ហាញថាអាចលុបចោលវិញបានយ៉ាងងាយ ដោយមានភ្នាក់ងារចាំជួយសម្រួល ដែលអាចកើតមានឡើងនៅក្នុងគ្រួសារពលរដ្ឋកម្ពុជាជាច្រើន។
បើទោះបីជាកាលពីដើមខែសីហា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជាបង្ហាញនូវពាក្យបណ្តឹង១៨៤០០ករណី ដែលជាពិសេសទាក់ទងទៅនឹងបញ្ហាទាំងនេះដល់ គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គជប) វាបង្ហាញរួចហើយថាការត្រួតពិនិត្យឡើងវិញនូវភាពមិនប្រក្រតីទាំងនេះនឹងប្រហែលជាមិនកើតឡើងនោះទេ។ គជប ត្រូវបានគេសន្មត់ជាទូទៅថាត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយគណៈបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែលកំពុងកាន់អំណាច និងបានបង្ហាញនូវឆន្ទះតិចតួចក្នុងការរួមចំណែក ដើម្បីឲ្យមានការពន្យល់ដ៏មានប្រសិទ្ធិភាព ទៅលើភាពមិនប្រក្រតីទាំងនេះ។ ពួកគេត្រូវបានរិះគន់ជាពិសេសចំពោះការដែលមិនរ៉ាប់សន្លឹកឆ្នោតជាសាធារណៈ និងការដែលមិនអនុញ្ញាតឲ្យគណបក្សប្រឆាំង ឬអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលឯករាជ្យផ្សេងៗ ដើម្បីឃ្លាំមើលទម្រង់នៃការចុះបញ្ជីជាផ្លូវការជាមួយនឹងក្រុមការងារក្រុង ដែលបានរាយការណ៍នូវលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតដល់ គជប។
ដោយផ្អែកលើឥរិយាបទបែបនេះ នៅក្នុងសេចក្តីសម្រេចនីមួយៗដែល គជប ប្រកាស គឺដើម្បីជាផលប្រយោជន៍របស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ហើយក៏ខ្វះនូវភាពជឿជាក់ ដែលបានលាតត្រដាងឲ្យមានការយល់ថា គណបក្សជំទាស់ត្រូវបានបង្ខំនូវការអនុវត្តដើម្បីច្រានចោលលទ្ធផលបោះឆ្នោត។ ដោយមានភស្តុតាងសម្រាប់ការក្លែងបន្លំទៅលើការបោះឆ្នោតយ៉ាងច្រើន គឺមានលើសលប់ និងក្លាយទៅជាធ្ងន់ធ្ងរទៅនៅក្នុងទិដ្ឋភាពនូវកង្វះខាតនៃតម្លាភាព។ លើសពីនេះទៅទៀត ក៏មាននូវលក្ខខណ្ឌដ៏ទៃទៀតដែរ រួមបញ្ចូលនឹងការពិតដែលថាគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានគ្រប់គ្រងលើបណ្តាប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយអេឡិចត្រូនិចស្ទើតែទាំងអស់ទៅហើយ ដែលបានប្រើប្រាស់រចនាសម្ព័ន្ធរដ្ឋសម្រាប់យុទ្ធនាការរបស់ពួកគេ និងជាពិសេសថាពួកគេត្រូវបានឧបត្ថម្ភដោយសហគ្រិនធំៗជាច្រើន។ មានតែរឿងមួយទេដែលយើងអាចនិយាយបានជាមួយនឹងការពិតបំផុតៈ មានការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌ គណបក្សជំទាស់នឹងទទួលបាននូវជ័យជំនះយ៉ាងពិតប្រាកដ និងមានការផ្លាស់ប្តូរអំណាចផងដែរ។
អនាគតមិនប្រាកដរបស់កម្ពុជា
ថ្វីបើមានការធ្លាក់ចុះដ៏សម្បើមរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ចំពោះការគាំទ្ររបស់អ្នកបោះឆ្នោត ដែលជាលទ្ធផលនាំឲ្យបាត់បង់នូវអាសនៈចំនួន២២ នៃអសនៈសរុបចំនួន៩០ពីមុនរបស់ពួកគេ ដែលលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន បន្តអង្គុយយ៉ាងម៉ឺងម៉ាតនៅក្នុងរជ្ជកាល ដែលយ៉ាងហោចណាស់ក៏នៅក្នុងបក្សនេះដែរ។ រហូតមកទល់បច្ចុប្បន្ននេះ អំណាចនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មិនដែលត្រូវបានផ្តល់តាមរយៈសន្លឹកឆ្នោតនោះទេ។ នៅក្នុងបីទស្សវតរ៍ ដែលធ្វើជាមេដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានបន្តប្រពៃណីនៃរបបមុនៗដែលមិនមែនជារបបប្រជាធិបតេយ្យ ហើយសូម្បីតែត្រូវបានបង្ហាញដដែលៗ ថាតើលោកមានការស្រចឃ្លាន និងគ្មានមេត្តាខ្លាំងយ៉ាងណាទៅដើម្បីអំណាចនោះ។ គោលការណ៍គ្រប់គ្រងអំណាចរបស់គាត់ គឺជាពិសេសការប្រើប្រាស់អំពើហិង្សា ការគំរាមកំហែងនានា និងការបំភិតបំភ័យដើម្បីបង្កឡើងនូវភាពភ័យខ្លាច ដែលទទួលបានជោគជ័យតាំងពីយូររហូតមកទល់បច្ចុប្បន្ន។ នៅត្រង់ចំណុចនេះ វានៅតែមិនច្បាស់ ថាតើគាត់មានឆន្ទៈធ្វើយ៉ាងខ្លាំងដូចដែលគាត់បានធ្វើកាលពីឆ្នាំ១៩៩៧ និងឆ្នាំ១៩៩៨ និងប្រើប្រាស់កងអង្គរក្សរបស់គាត់ឬយ៉ាងណា។ បើទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ គាត់នឹងត្រូវតែធ្វើសេចក្តីសម្រេចឆាប់ៗនេះ ប្រសិនបើគណបក្សជំទាស់ធ្វើយ៉ាងពិតប្រាកដចំពោះសម្តីរបស់ពួកគេ និងអំពាវនាវឲ្យមានបាតុកម្មដ៏ធំ ដែលយកគំរូតាមបាតុកម្មនៅប្រទេសអេស៊ីប។ បើទោះបីជា លោក ហ៊ុន សែន សម្រេចបាននូវការទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការសម្រាប់ការបោះឆ្នោត នៅក្នុងស្ថាប័ននានានៅក្នុងស្រុកក៏ដោយ (ស្ថាប័នទាំងនោះត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយរូបគាត់)។ គណបក្សសង្រ្គោះជាតិនៅតែរក្សាគោលជំហរដ៏រឹងមាំៈ ក្នុងគោលបំណងដើម្បីស្បថនៅសភាថ្មី ដែលយ៉ាងហោចណាស់មានសមាជិក៨៧រូបក្នុងចំណោមសមាជិកទាំង១២៣រូប ត្រូវតែមានវត្តមាន។ ចាប់តាំងពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាតែឯងគ្មានចំនួនដែលត្រូវបានតម្រូវសម្រាប់អាណត្តិនោះ ការបង្កើតរដ្ឋាភិបាលថ្មីអាចជារយៈពេលដ៏យូមួយនាពេលខាងមុខ។ ក្នុងករណីនេះ លោក ហ៊ុន សែន បានប្រកាសរួចហើយថាគណបក្សសង្រ្គោះជាតិនឹងត្រូវបានដកហូតចេញពីអាណត្តិរបស់ខ្លួន ហើយវានឹងត្រូវបានផ្តល់ឲ្យគណៈបក្សដ៏ទៃវិញ។ មិនថាឥឡូវនេះវានឹងមានការប្រឈមមុខដាក់គ្នាយ៉ាងខ្លាំង ឬថាតើគណបក្សទាំងពីរនឹងស្វែងរកដំណោះស្រាយ តាមរយៈការចរចារផ្សេងៗ គឺនៅតែមិនមានភាពប្រាកដប្រជានៅឡើយ។ បច្ចុប្បន្ននេះ សាច់រៀងជាច្រើនបានលេចឡើង ហើយមិនមែនអ្នកទាំងអស់គ្នាធានានូវ សន្តិភាពពិតប្រាកដនោះទេ។
សេចក្តីសន្និដ្ឋាន និងការផ្តល់អនុសាសន៍ សម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការទ្វេភាគី
នៅចន្លោះនៃលទ្ធផលបោះឆ្នោតដែលមិនបានដោះស្រាយ ក្រសួងសហព័ន្ធអាល្លឺម៉ង់ សម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ច និងការអភិវឌ្ឍន៍ (BMZ) នឹងឈានចូលឆ្ពោះទៅរកកិច្ចចរចាររដ្ឋាភិបាលទាំងពីរប្រចាំឆមាស ជាមួយនឹងប្រទេសកម្ពុជា នៅចុងរដូវស្លឹកឈើជ្រុះ។ ពេលខ្លះ មានការរិះគន់ពីសំណាក់អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល ក្នុងចំណោមអង្គការផ្សេងៗ ស្តីពីការផ្តោតតាមវិស័យនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអភិវឌ្ឍន៍របស់ប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ ជាមួយប្រទេសកម្ពុជា ជាពិសេសដោយសារតែភាពមិនមានប្រសិទ្ធិភាពនៃ កម្មវិធីជាក់លាក់នៃកត្តាមួយចំនួន។ ប៉ុន្តែមកទល់ពេលនេះ រដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ធមិនសូវមានឆន្ទៈនយោបាយ ដែលនឹងត្រូវគូសបញ្ជាក់នូវផលវិបាកដ៏យូហួសកំណត់ទាំងនេះ។ នេះមិនមានន័យថា DC ជាមួយប្រទេសកម្ពុជាគួរតែត្រូវបានកាត់បន្ថយនោះទេ ប៉ុន្តែវាពិតជាសម្រាប់អ្នកចាប់ផ្តើម ហើយនៅទីនេះក៏មានផលវិបាកស្រេចបាត់ទៅហើយ ហើយលក្ខខណ្ឌពិតប្រាកដស្តីពីកន្លែងដែលគួរត្រូវបានទទួលស្គាល់ និង ការលាបពណ៌ដែលមិនពាក់ព័ន្ធគួរតែបញ្ឈប់។
ការងារនេះតម្រូវឲ្យមានចំណុចចាប់ផ្តើម ដ៏ទូលំទូលាយ ឥតឈប់ឈរ និងជាពិសេស ការវិភាគឯករាជ្យទៅលើភាពជោគជ័យ ភាពបរាជ័យ និងសក្តានុពលនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការទ្វេភាគី ជាមួយនឹងប្រទេសកម្ពុជា។ បន្ទាប់មកវានឹងអាចធ្វើទៅបាន ចំពោះការអភិវឌ្ឍន៍គោលការណ៍នានាទាក់ទងនឹងការគោរពទៅលើការអភិវឌ្ឍន៍នយោបាយ និងច្បាប់ នៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំខាងមុខនេះ ជាការទាមទារមុនដើម្បី កិច្ចសហប្រតិបត្តិការទ្វេភាគីអភិវឌ្ឍន៍ដ៏មានប្រសិទ្ធភាព។ ដំណើរការនេះជាការពិតណាស់ ត្រូវបានអមដោយអ្នកវិភាគទៅលើស្ថានភាពនយោបាយបច្ចុប្បន្ន ក្រោយពេលការបោះឆ្នោតសភា និងការបង្កើតរដ្ឋាភិបាល។ ថាតើអាជីវកម្មជាធម្មតាអាចបន្តបាន ឬយ៉ាងណានោះ គួរលោក ហ៊ុន សែន បន្តជាមេដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល ថ្វីបើមានកង្វះខាតនូវផ្នែកច្បាប់ ដោយមានការសង្ស័យខ្លាំងយ៉ាងណាក៏ដោយ យ៉ាងហោចណាស់ដរាបណារដ្ឋាភិបាលអាល្លឺម៉ង់ មានការចាប់អារម្មណ៍លើការសំដែងនូវតួនាទី គួរឲ្យទុកចិត្តដែលមិនលំអៀង នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងអាចត្រូវបានទទួលយកដោយភាគីទាំងអស់។ ប្រសិនបើប្រទេសកម្ពុជាក្លាយទៅជាអស្ថេរភាពនយោបាយនៅក្នុងអំឡុងពេលប៉ុន្មានខែបន្ទាប់នេះ ការពន្យាពេលលើកិច្ចចរចារនានា របស់រដ្ឋាភិបាលនឹងត្រូវបានធ្វើឡើង។
ដោយមិនគិតពីលទ្ធផលដ៏ទូលំទូលាយបែបនេះ វាគួរតែមិនមែនជារឿងសម្ងាត់ដ៏យូអង្វែង ដែលថាការគិតឡើងវិញទៅលើ យុទ្ធសាស្រ្តនៃវិស័យដែលមាន ជាពិសេស ការគាំទ្រសម្រាប់វិស័យដី គឺរឿងដែលជៀសមិនផុតឡើយ។ ចាប់តាំងពីធនាគារពិភពលោក និងប្រទេសហ្វាំងឡង់ និងប្រេទេសកាណាដា បានដកការគាំទ្ររបស់ពួកគេសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍សុរិយោដី នៅកម្ពុជា ដែលប្រទេសអាល្លឺម៉ង់នៅតែជាដៃគូតែមួយគត់ នៅក្នុងកិច្ចខំប្រឹងប្រែងនេះ។ ដៃគូដទៃទៀត បានរំលាយចោលនូវការប្តេជ្ញាចិត្ត ដោយផ្អែកលើតែម្នាក់ឯងទៅលើលក្ខខណ្ឌដែលគួរឲ្យរន្ធត់ នៅក្នុងវិស័យដីរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។ មកទល់ថ្ងៃនេះ វានៅតែមិនច្បាស់ ថាហេតុអ្វីបានជាការវាយតម្លៃរបស់ប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ ទៅលើស្ថានភាពនេះ មានភាពខុសប្លែកគ្នាយ៉ាងខ្លាំង ហើយបញ្ហាខាងលើទាំងអស់នេះ ហេតុអ្វីពួកគេបន្តដើម្បីគាំទ្រផ្តល់ហិរញ្ញវត្ថុសុរយោដី។ ការប្តេជ្ញាចិត្តពាក់ព័ន្ធនឹងវិមជ្ឈការមិនបង្ហាញអំពីការពិតច្បាស់លាស់នោះទេ។ កិច្ចខំប្រឹងប្រែងសម្រាប់នយោបាយនេះ គឺពិតជាធំសម្បើមណាស់ ហើយសំណួរដែលបានសួរថាតើមូលនិធិដែលបានផ្តល់នៅទីនេះអាចត្រូវបានគេបម្រើយ៉ាងល្អប្រសើរដែរឬទេ នៅកន្លែងដទៃទៀតដែលត្រូវបានសុំនោះ។ នៅក្នុងករណីនេះ ការកសាងសមត្ថភាពលើប្រព័ន្ធអប់រំដែលត្រូវបានបណ្តុះបណ្តាលខុសគ្នាឆ្ងាយពីបញ្ហាផ្សេងៗទៀត ហើយក៏កើតឡើងជាប្រធានបទ ដែលត្រូវបានលើកឡើងភាគច្រើនដោយដៃគូនានារបស់ប្រទេសកម្ពុជា។ តម្រូវការក្នុងស្រុកសម្រាប់កម្មករជំនាញ នៅក្នុងអាជីពបច្ចេកទេសគឺមានកម្រិតខ្ពស់ខ្លាំង ប៉ុន្តែការផ្គត់ផ្គង់ដ៏សមរម្យគឺពិបាកនឹងទទួលយកបានណាស់។ ចំណែកឯប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ដឹងថាតើការងារនេះត្រូវបានអោយតម្លៃខ្ពស់ដោយរបៀបណា ដែល BMZ ត្រូវតែមិនមានការលាក់បាំងនៅពីក្រោយកិច្ចព្រមព្រៀង ដែលតាមការចោទប្រកាន់ត្រូវបានធ្វើឡើងជាមួយដៃគូរសហភាពអ៊ឺរ៉ុបនៅនឹងកន្លែង ដែលថ្លែងថាប្រទេសអាល្លឺម៉ង់នឹងមិនមានការពាក់ព័ន្ធ នៅក្នុងវិស័យអប់រំ។ មានសាលាមួយក្នុងចំណោច សាលាបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈត្រូវបានដំណើរការដោយស្ថាប័នអប់រំរបស់អាល្លឺម៉ង់ ដែលអមដោយកិច្ចសហប្រតិបត្តិការបច្ចេកទេស (TC) ដើម្បីកំណត់នូវស្តង់ដារផ្សេងៗ ដែលនឹងមាននូវគុណសម្បត្តិផងដែរចំពោះការដាក់ទីតាំងដែលមិនមែនជាបរិយាកាសដ៏រសើបខាងផ្នែកនយោបាយ។
លើសពីនេះទៅទៀត ក៏មានផ្នែកផ្សេងៗទៀតផងដែរនៅក្នុងការគាំទ្ររបស់អាល្លឺម៉ង់ ដែលប្រហែលជាមានសារៈប្រយោជន៍។ នៅខាងលើបង្អស់នៃបញ្ជីនេះកំពុងតែពង្រីកនូវការគាំទ្រសម្រាប់ស្រ្តីឈានមុខ ដែលរហូតមកទល់បច្ចុប្បន្ននេះត្រូវបានផ្តល់ឲ្យត្រឹមតែ ការពិចារណាដែលមានដែនកំណត់ (as a “cross-cutting” issue) ហើយត្រូវបានអះអាងជាចម្បងក្នុងការផ្តល់យោបល់ឲ្យក្រសួងកិច្ចការនារី។ តាមរយៈការកើនឡើងនៃការផ្តល់នូវមូលនិធិ កម្មវិធី និងគម្រោងថ្មីអាចត្រូវបានបង្កើតឡើងដែលនឹងមាន សម្រាប់ឧទាហរណ៍ដូចជា ការជំរុញលើកទឹកចិត្តដល់ស្រ្តី នៅក្នុងសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ច (ដែលគេស្គាល់ថាជាការលើកកម្ពស់ភាពជាសហគ្រិនរបស់ស្រ្តី)។ លើសពីនេះទៅទៀត ក៏ជាពន្លឺនៅក្នុងការផ្លាស់ប្តូរអាកាសធាតុពិភពលោក និងតម្រូវការដ៏ខ្ពស់សម្រាប់អគ្គិសនីរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ដែលវាបង្ហាញថារង្វាស់នានាដើម្បីបង្កើតនូវថាមពលឧស្ម័នទឹក គឺសក្តិសមចំពោះការគាំទ្រ។ ការគ្រប់គ្រងដោយមានការទទួលខុសត្រូវទៅលើជីវចំរុះ និងការគាំពារជម្រកធម្មជាតិ ក៏ជាបញ្ហាផងដែរដែលប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ អាចផ្តល់ឲ្យនូវការគាំទ្រដ៏រឹងមាំជាងនេះ។
ការបោះពុម្ភផ្សាយថ្មីនៃរបៀបវារៈ ផងដែរអាចរួមបញ្ចូលទាំងការធ្វើសមាហរណកម្ម និងគោលនយោបាយនៃការធ្វើចំណាកស្រុក។ យុទ្ធនាការបោះឆ្នោតបានធ្វើឡើងជាថ្មីម្តងទៀត ថាតើមានការរើសអើងខ្លាំងបែបណា ដែលប្រជាជនកម្ពុជាមានមកលើជនជាតិភាគតិចវៀតណាម។ មកទល់ពេលនេះ វាមិនបានកើតឡើងនូវការប៉ះទង្កិចគ្នាដោយអំពើហិង្សារតាមរយៈទ្រង់ទ្រាយធំធំនោះទេ ប៉ុន្តែកាលពីប៉ុន្មានសប្តាហ៍មុន បានបង្ហាញថាអាចមាននូវករណីនេះនៅថ្ងៃអនាគត។ ,,អាជ្ញាកណ្តាលទៀងត្រង់មួយ,, ឧទាហរណ៍តួរអង្គអន្តរជាតិ អាចធ្វើការងារនេះបានយ៉ាងពិតប្រាកដ ទោះបីជា ការងារដ៏លំបាក មានការពិបាកក្នុងការស្រមើស្រមៃ ដែលត្រូវបានផ្តល់នូវអារម្មណ៍ជាតិនិយមដ៏ខ្លាំងចំពោះសង្គមកម្ពុជា។ ប្រហែលជា BMZ គួរតែចាប់ផ្តើមដោយការសម្របសម្រួល ដែលគាំទ្រទៅលើអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលក្នុងស្រុក ដែលធ្វើការដើម្បីការគាំទ្រច្រើនជាងការដែលពួកគេមិនទាន់បានទទួល។
អត្ថបទដែលសរសេរដោយដៃនេះ បានឆ្លុះបញ្ចាំងពីស្ថានភាពនយោបាយកាលពីថ្ងៃទី១២ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៣។
បណ្ឌិត ម៉ាគូស ខាបោម ធ្វើការជាអ្នកពិគ្រោះយោបល់គោលនយោបាយ ដែលជាឯកទេសមួយនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេហ៍ និងដំណើរការ blog Cambodia-News.net។
លេខយោងៈ
(១) ថាតើលោក ហ៊ុន សែន នឹងទទួលបានជោគជ័យនៅក្នុងការសម្រេចបាននូវការងារនេះ ដែលមិនទាន់ត្រូវបានកំណត់ ឬយ៉ាងណា។ ចំណែកឯរដ្ឋាភិបាលជាច្រើននៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេហ៍ បានអបអរសាទររួចហើយចំពោះជ័យជំនៈរបស់លោក ដែលសំឡេងពីប្រទេសជប៉ុន និងប្រទេសចិនបានចាប់យកជាជាងជំហរដ៏រឹងមាំ។ សហរដ្ឋអាមេរិចបានឆ្លើយតបជាមួយនឹងការប្រតិកម្មយ៉ាងច្បាស់ និងយ៉ាងហោចណាស់ក៏បានផ្អាកជំនួយយោធារបស់ខ្លួន ដល់ប្រទេសកម្ពុជា ជាបណ្តោះអាសន្ន។ សហភាពអ៊ឺរ៉ុប និងរដ្ឋសមាជិករបស់ខ្លួន មិនទាន់បានទទួលយកនូវទស្សនៈច្បាស់លាស់មួយឡើយ ដែលភាគច្រើនទំនងជាចង់បានការរង់ចំា រហូតដល់ដំណើរការបោះឆ្នោត ដែលត្រូវបានគេសន្និដ្ឋានមុនពេលការចូលកាន់ដំណែងរបស់ពួកគេ។