មានតែគណបក្សចំនួនប្រាំបីតែប៉ុណ្ណោះនឹងប្រគួតប្រជែងនៅក្នុងការបោះឆ្នោតសភា។ មនុស្សជាច្រើនមិនរំពឹងថាមានការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌ ក្រៅពីការធ្វើដូចដើមរបស់លោក ហ៊ុន សែន ដែលបានកាន់កាប់អំណាចចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៨៤ម្លេះ។ រូបថតដោយ លោក ម៉ាគូស ខាបោម
ការអភិវឌ្ឍន៍របស់កម្ពុជា នៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ
ការបោះឆ្នោតសភាកំពុងតែធ្វើឡើង នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា សម្រាប់នាទិកាលអាណត្តិទី៥ ដោយចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៣ នៅពេលដែលសង្គ្រាមស៊ីវិល ត្រូវបានបញ្ចប់ទាំងស្រុង ដោយមានការគាំទ្រពីសំណាក់ អង្គការសហប្រជាជាតិ ទៅលើបេសកកម្មរក្សាសន្តិភាព និងស្ថាប័នប្រជាធិបតេយ្យថ្មីមួយ ដែលបង្កើតប្រព័ន្ធសភារបស់រដ្ឋាភិបាលដែលត្រូវបានអនុម័តឡើង។ ចាប់តាំងពីពេលនោះមក ប្រទេសនេះ ត្រូវបាននិងកំពុងតែហ៊ុំព័ទ្ធដោយ ភាពភ័យរន្ធត់ពីអតិតកាល ដែលរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំបន្ទាប់ពីមានជម្លោះផ្ទៃក្នុង បានឈានដល់កម្រិតខ្ពស់បំផុតរបស់ខ្លួន នៅចន្លោះឆ្នាំ១៩៧៥ និង១៩៧៩ ស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបបខ្មែរក្រហមដ៏អាក្រក់។ ក្រុមជាតិនិយម និងក្រុមម៉ៅជ្រុលនិយម មិនបានដើរតួនាទីនយោបាយ សម័យទំនើបរបស់ប្រទេសកម្ពុជាឡើយ ប៉ុន្តែសោកនាដកម្មនៃកំឡុងពេលនេះ ឃ្លាតឆ្ងាយពីការដែលត្រូវបានប៉ះប៉ូវ។ ត្រឹមតែរយៈពេលវប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ និងរួមជាមួយនឹងការបង្កើត នៃសាលាក្តីខ្មែរក្រហម ដែលជាសាលាក្តីឧក្រិតកម្មកូនកាត់ ត្រូវបានត្រួតពិនិត្យដោយ ទាំងចៅក្រមក្នុងស្រុក និងចៅក្រមចៅក្រមអន្តរជាតិ ដែលប្រទេសកម្ពុជាបានចាប់ផ្តើម ដោះស្រាយដោយសន្សឹមៗ ទៅលើផ្នែកនេះពីប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់ខ្លួន។ ចាប់តាំងពីសាលក្រមចុងក្រោយ កាលពីដើមឆ្នាំ២០១២ ដែលត្រូវបានកាត់ទោស ប្រធានពន្ធធនាគារទារុណ្ឌកម្ម ស-២១ ឲ្យជាប់ពន្ធធនាគារអស់មួយជីវិត ដែលជាដំណើរការដ៏សំខាន់ប្រឆាំងទៅនឹង សហការីដ៏ជិតស្និតបំផុតរបស់ ពុល ពត ដែលបានស្លាប់ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩៨ ដោយបានធ្វើឲ្យកាន់តែមានការលំបាកថែមទៀត។ គួរឲ្យកត់សំគាល់បំផុត ឥទ្ធិពលនយោបាយត្រូវបានអនុវត្ត ដោយរដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងដំណើរការនេះ ត្រូវបានរិះគន់ផ្ទួនផ្ទួន។ វានឹងស៊ីពេលយ៉ាងហោចណាស់ ក៏អស់រយៈពេល២ឆ្នាំទៀតដែរ មុនពេលការកាត់ទោសលើកដំបូង ត្រូវបានអនុម័តនៅក្នុងករណីដែលមានការជាប់ពាក់ព័ន្ធនេះ។ បើទោះបីយ៉ាងណាក៏ដោយ របួសដែលបានជួបប្រទះ ទាក់ទងនឹងអតិតកាល សំដែងនូវតួនាទីតិចតួចប៉ុណ្ណោះ នៅក្នុងជីវិតរបស់ប្រជាជនកម្ពុជាភាគច្រើន។ ជាងបីភាគបួន នៅក្នុងចំណោមពួកគេ នៅតែប្រកបកិច្ចការជាកសិករ។ វិស័យដ៏មានសារៈសំខាន់ សម្រាប់ការនាំចេញ ជាឧស្សាហកម្មផលិតស្បែកជើង និងសម្លៀកបំពាក់ ដែលរួមចំណែកនៅក្នុងចំណូលនៃការនាំចេញ ដែលមានទឹកប្រាក់ជាង ៤ពាន់លានដុល្លារ អាមេរិក ក្នុងរយៈពេលមួយឆ្នាំ។ សម្រាប់កម្មករកាត់ដេរ ប្រមាណជា ៤០០០០០នាក់ ដែលថ្លៃឈ្នួលអប្បរមា ត្រូវបានតម្លើងដល់ត្រឹមតែ ៨០ដុល្លារតែប៉ុណ្ណោះ ក្នុងមួយខែ។ ប្រទេសកម្ពុជាបានដំណើរការយ៉ាងល្អគួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើល នៅក្នុងកំឡុងពេលនៃវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុពិភពលោក ហើយកំណើនប្រចាំឆ្នាំជាមធ្យមមានស្ទើតែ៧% ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១០។ ប៉ុន្តែទម្រង់នៃភាពក្រីក្រដ៏ច្រើន នៅតែរីករាលដាលដ៏កំហុក នៅក្នុងផ្នែកមួយចំនួន នៃប្រទេសនេះ។ ទ្រព្យសម្បត្តិ ដែលមាននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ត្រូវបានចែកចាយយ៉ាងខ្លាំង ដោយមិនស្មើភាពគ្នា និងកំពុងតែត្រូវបានបង្កើតការចំណាយទៅលើធនធានធម្មជាតិ កាន់តែខ្លាំងឡើង។ ជាពិសេស ជម្លោះជុំវិញភាពជាម្ចាស់កម្មសិទ្ធដីធ្លី បាននិងកំពុងតែបង្កើតឲ្យមានជារូបភាពឡើងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំនេះ។ បញ្ហាស្នូលគឺការចែកចាយដ៏ធំនៃសម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ចកសិកម្ម ដល់ក្រុមហ៊ុនក្នុងស្រុក និងក្រុមហ៊ុនបរទេស ដែលឥឡូវនេះគ្រប់គ្រងដីបង្កបង្កើនផលសរុប ប្រហែល ៣ភាគ៤ នៃប្រទេសកម្ពុជា។ ក្រុមកសិករ ដែលទទួលរងនូវផលប៉ះពាល់ ត្រូវបានគេផ្តល់ឲ្យនូវសំណងតិចតួចប៉ុណ្ណោះ សម្រាប់ការបាត់បង់របស់ពួកគេ។ វាមិនមែនជារឿងចម្លែកទេ សម្រាប់អាជីវកម្ម ដែលបណ្តេញប្រជាជនដោយបង្ខំ ដោយមានការគាំទ្រពីសំណាក់នគរបាល ឬកងកម្លាំងរាជអាវុធហត្ថកម្ពុជា។
ការបង្រ្កាបផ្នែកនយោបាយ បាននិងកំពុងកើតឡើងម្តងទៀត នៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ៖ រួមមាន សេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ ជាពិសេស នៅតែមានភស្តុតាងដែលបង្កអោយមានគ្រោះថ្នាក់ជារឿយៗ។ ឃាតកម្មលើសកម្មជនបរិស្ថាន និងការឃុំខ្លួនជាបណ្តោះអាសន្ន ទៅលើអ្នកកាសែតឯករាជដ៏ល្បីម្នាក់ នៅក្នុងចំណោមឧបត្តិហេតុផ្សេងៗ សូម្បីតែប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានកំណត់ នៅក្រោមសំពាធអន្តរជាតិក៏ដោយ។ សញ្ញា បែបហ្នឹងមិនត្រូវបានបាត់បង់លើពលរដ្ឋកម្ពុជាឡើយ ហើយនឹងប្រហែលជាត្រូវបានសហការគ្នា នៅក្នុងការសម្រេចចិត្តបោះឆ្នោតរបស់ពួកគេ។
លទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតសភាកម្ពុជា ឆ្នាំ១៩៩៣- ២០០៨
|
គណបក្ស |
2008 |
2003 |
1998 |
1993 |
|
គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា |
58,1 90 |
47,4 73 |
41,4 64 |
38,2 51 |
|
គណបក្សសម រង្ស៊ី |
21,9 26 |
21,9 24 |
14,3 15 |
|
|
គណបក្សហ្វ៊ុន ស៊ិនប៉ិច |
5,1 2 |
20,8 26 |
31,7 43 |
45,5 58 |
|
គណបក្សនរោត្តម រណឬទ្ធិ |
5,6 2 |
|
|
|
|
គណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស |
6,6 3 |
|
|
|
|
គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ សេរីនិយមព្រះពុទ្ធសានា |
|
|
|
3,8 10 |
|
ផ្សេងៗ |
2,7 0 |
10,0 0 |
12,6 0 |
12,5 1 |
|
ការចូលរួមរបស់អ្នកបោះឆ្នោត |
75,2 % |
83,2 % |
93,7 % |
89,5 % |
គណបក្ស និងអ្នកដឹកនាំរបស់ពួកគេ
មានគណបក្សចំនួនតែ៨ ប៉ុន្នោះដែលនឹងចូលរួមប្រគួតប្រជែង នៅក្នុងការបោះឆ្នោតសភា ចំណែកនៅក្នុងឆ្នាំ២០០៣ មានចំនួន២៣ និងឆ្នាំ២០០៨ មានចំនួននៅសល់ត្រឹមតែ១១ ប៉ុន្នោះ។ ប្រទេសកម្ពុជាទំនងជា កំពុងតែបញ្ចប់ការអភិវឌ្ឍន៍របស់ខ្លួន ឆ្ពោះទៅរកប្រព័ន្ធមួយដែលមានគណបក្ស២ នៅឆ្នាំនេះ៖ គណបក្សមួយចនួននៅតែបានឈ្នះឆ្នោត នៅអាណត្តិ រយៈពេល៥ឆ្នាំកន្លងមកនេះ ប៉ុន្តែចំនួននោះនឹងប្រហែលជាត្រូវបានកំណត់ នៅត្រឹមតែចំនួន៣គណបក្សប៉ុន្នោះ នៅក្នុងឆ្នាំនេះ។ គណបក្សដែលមានការគាំទ្រខ្លាំងគឺ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងមនុស្សដែលទំនងនឹងឈ្នះការបោះឆ្នោតនេះគឺ លោក ហ៊ុន សែន។ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានធ្វើជាប្រមុខរដ្ឋាភិបាល ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៨៤ ហើយគ្រប់គ្រងប្រទេសកម្ពុជា ដោយមានបញ្តាញអ្នកនយោបាយ ក្រុមឧត្តមសេនីយ៍ និងមនុស្សមួយក្រុមតូច ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងយ៉ាងត្រចះត្រចង់។ ឆ្អឹងខ្នងនៃអំណាច គឺកងទ័ពឯកជនរបស់លោក ដែលជាឯកសិទ្ធិមួយដែលមិនមានអ្នកនយោបាយណាមាន។ គណបក្សដ៏ធំបំផុតទី២ គឺគណបក្សសង្រ្គោះជាតិកម្ពុជា ដែលទើបតែត្រូវបានបង្កើតនាពេលថ្មីៗនេះ ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយគណបក្សសេរីនិយម២ គឺគណបក្សសម រង្ស៊ី និងគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស នៅក្នុងឆ្នាំ២០១២។ បើទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ប្រធានរបស់គេ គឺលោក សម រង្ស៊ី បានធ្វើដំណើចាកចេញពីប្រទេសកម្ពុជា កាលពីឆ្នាំ២០១០ ដើម្បីបញ្ជៀសការកាត់ទោសឲ្យរូបលោកជាប់ពន្ធធនាគាររយៈពេល១១ឆ្នាំ។ ចាប់តាំងពី រូបលោក ត្រូវបានគេដកសិទ្ធិបោះឆ្នោតអកម្ម និងសកម្មមក គណបក្សរបស់លោក បានបដិសេធដើម្បីធ្វើការតែងតាំងគាត់ ឲ្យធ្វើជាបេក្ខជនរបស់ពួកគេ។ បើទោះបីជា គាត់ត្រូវបានគេចាត់ទុកជា ប្រធានគណបក្ស ចាប់តាំងពីគាត់បានឈ្នះឆ្នោត ដែលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជា កំពុងបញ្ជូនលោក គឹម សុខា ដែលជាអនុប្រធានគណបក្ស ឲ្យធ្វើជាអ្នកដឹកនាំមុខរបស់ពួកគេ នៅក្នុងការបោះឆ្នោត។ ចំណែក គណបក្សរាជានិយមហ៊្វុន ស៊ិនប៉ិច អាចសង្ឃឹមថានឹងឈ្នះអាសនៈមួយចំនួនដែរ នៅក្នុងរដ្ឋសភាជាតិដែលមានសមាជិកសរុប១២៣រូប។ ចណែកឯពួកគេត្រូវបានចាត់ទុកថាមានឥទ្ធិពលនយោបាយយ៉ាងខ្លាំង នៅក្នុងទស្សវតរ៍ឆ្នាំ១៩៩០ ប៉ុន្តែពួកគេលិចបាត់ទៅវិញ នៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ។ មេដឹកនាំរបស់ពួកគេគឺ ព្រះអង្គម្ចាស់ក្សត្រី នរោត្តម អារុណ រស្មី នឹងក្លាយទៅជាស្រ្តីដំបូងគេ ដែលដឹកនាំគណបក្សមួយរបស់កម្ពុជា នៅក្នុងការបោះឆ្នោតសភា។
នៅក្នុងអំឡុងពេលយុទ្ធនាការ ជាធម្មតាអ្វីៗគ្រប់យ៉ាង ត្រូវបានផ្តោតទៅលើអ្នកដឹកនាំ និងអំណាចនៃការរួបរួមរបស់មេដឹកនាំបក្សសាខា។ បើទោះបីជា បេក្ខជនត្រូវបានបោះឆ្នោតជ្រើសរើស ដោយបណ្តាខេត្តនានា ដែលពួកគេមិនធ្លាប់បានធ្វើជាអ្នកតំណាង នៃមណ្ឌលនៅក្នុងតំបន់របស់ពួកគេក៏ដោយ ប៉ុន្តែជាជាងការធ្វើជាសមាជិកនៃបក្សកណ្តាលរបស់ពួកគេ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត អាណត្តិត្រូវបានបន្តគ្នា ដោយសមាជិកបក្សណាក៏ដោយដែលបោះបង់នូវសមាជិកភាពរបស់ខ្លួន ឬផ្លាស់ប្តូរបក្ស នោះពួកគេនឹងបាត់អាសនៈរបស់ខ្លួន នៅក្នុងសភាដោយស្វ័យប្រវត្ត។ ប៉ុន្តែតំណាងរាស្រ្តជាច្រើន ប្រឈមមុខទៅនឹងភាពពិបាកផងដែរៈ នៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ ដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានប្រើប្រាស់សម្លេងភាគច្រើនរបស់ខ្លួន ដើម្បីដកអភ័យឯកសិទ្ធិសភា ពីអ្នកនយោបាយមួយចំនួន នៅក្នុងគណបក្សប្រឆាំង ដើម្បីឲ្យពួកគេអាចត្រូវបានជំរុញឲ្យប្រឈមមុខទៅនឹងតុលាកានៃច្បាប់ ដែលបានជំរុញឲ្យមានផលវិបាកក្នុងការត្រួតពិនិត្យលទ្ធផលដោយខ្លួនឯង នៅក្នុងសភា។ ដើម្បីដាក់វិន័យដល់មន្ត្រីដែលជាប់ឆ្នោតរបស់ខ្លួន ការិយាល័យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានស្នើសុំឲ្យធ្វើការកែលំអរឲ្យកាន់តែប្រសើនូវលិខិតចុះឈ្មោះ មកពីគ្រប់បណ្តាបេក្ខភាពសភាទាំងអស់ ដែលជាផលប៉ះពាល់លុបបំបាត់នូវភាពឯករាជ្យ នៃនីតិបញ្ញត្តិ និងបង្កើតអាណត្តិជាក់ស្តែងដែលចាំបាច់។
មិនត្រឹមតែប៉ុន្នោះទេ ថែមទាំងធ្វើឲ្យតំណាងរាស្រ្តមានកង្វះខាតនូវអាណត្តិដោយសេរីទៀតផង គណបក្សនានាមានតួនាទីខុសគ្នាបន្តិចបន្តួចៈ មិនដូចប្រជាធិបតេយ្យដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងរបស់អ៊ឺរ៉ុបទេ បក្សនីមួយៗរបស់ប្រទេសកម្ពុជា អាចត្រូវបានគេរៀបចំយ៉ាងលំបាក។
សូម្បីតែកម្មវិធីរបស់គណបក្ស ត្រូវបានគេចាត់ទុកថា គ្រាន់តែជាគ្រឿងតុបតែងលំអតែប៉ុណ្ណោះ។ គួរឲ្យកត់សំគា់បំផុត គណបក្សរាជានិយម ហ៊្វុន ស៊ិនប៉ិច ត្រូវបានគេបង្រួមស្ទើតែទាំងស្រុង នៃសមាជិករាជវង្សសានុវង្ស និងបក្ខពួករបស់ខ្លួន។ បើទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ គណបក្សហ៊្វុន ស៊ិនប៉ិច ទទួលបានត្រឹមតែ២អាសនៈតែប៉ុណ្ណោះ កាលពីការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០០៨ ដោយពួកគេបន្តដើម្បីកាន់តំណែងមួយចំនួន ជារដ្ឋមន្ត្រី។ ហេតុដូច្នេះ ពួកគេមិនបានទទួលខុសត្រូវទាំងថាខ្លួនមិនបានធ្វើការក្នុងនាមដើម្បីរដ្ឋាភិបាលដែលកំពុងកាន់អំណាច ហើយក៏មិនមែនធ្វើក្នុងនាមគណបក្សជំទាស់ដែរ។
មានតែគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលប្រកាន់សេរីនិយមទេ ដែលអាចត្រូវបានគេផ្សាភ្ជាប់ ទៅនឹងរបៀបវារៈនៃនយោបាយ។ ពួកគេជាចម្បងត្រូវបានគេចាត់ទុកថា ជាការប្រមូលផ្តុំនូវប្រជាជនកម្ពុជាដែលមានការអាក់អន់ស្រពន់ចិត្ត ដែលជាអ្នកមិនសូវទទួលបាននូវផលប្រយោជន៍ ពីកំណើនសេដ្ឋកិច្ច និងអ្នកដែលមិនចង់ទទួលយកនូវការរំលោភបំពានលើអំណាចប្រចាំថ្ងៃ ពីសំណាក់ក្រុមមន្ត្រីសាធារណៈ ដែលប្រទេសកម្ពុជា គឺជាប្រទេសមួយនៅក្នុងចំណោមប្រទេស ដែលពុករលួយខ្លាំងបំផុត នៅក្នុងពិភពលោក។ បើទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ទំហំនៃបក្សរបស់គាត់ធ្វើការពាក់ព័ន្ធទៅនឹង ការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងអភិបាលកិច្ចមិនល្អ កង្វះខាតនៃរចនាសម្ព័ន្ធច្បាប់ និងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងដើម្បីឲ្យមានការគោរពសិទ្ធជាមូលដ្ឋានៈ ឧទាហរណ៍ សកម្មភាពទាំងនេះគឺដើម្បីប្រាក់ឈ្នួលខ្ពស់ដ៏មានសារៈសំខាន់ សម្រាប់មន្ត្រីរាជការ និងក្រុមកម្មករកាត់ដេរ និងជាពិសេស ពួកគេធ្វើការប្រឈមនឹងសាធារណៈរដ្ឋសង្គមនិយមវៀតណាម ដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តដ៏ជិតស្និទ្ធរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលកំពុងកាន់អំណាច ចាប់តាំងពីទស្សវតរ៍ឆ្នាំ១៩៨០ ជាមួយនឹងសម្លេងជាតិនិយមដ៏រឹងមាំ។ ឧបស័គ្គផ្សេងទៀត ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងសម្លេងភាគច្រើន សម្រាប់គណបក្សសង្រ្គោះជាតិកម្ពុជាផងដែរ គឺថាសម្លេងភាគច្រើនដ៏ធំ របស់ប្រជាជន មិនអាចស្រមើស្រមៃក្នុងការបោះឆ្នោត ដើម្បីគណបក្សជំទាស់ឡើយ ពីព្រោះពួកគេបន្តដោយត្រូវបានទទួលរងនូវឥទ្ធិពល ពីសំណាក់រចនាសម្ព័ន្ធឋានានុក្រមសង្គម និងមានអារម្មណ៍ថាសម្លេងឆ្នោតរបស់ពួកគេផងដែរ គឺជាការសំដែងនូវភក្តីភាពដ៏សំខាន់មួយ ចំពោះរដ្ឋាភិបាល។
ការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌?
ការប្រគួតប្រជែងផ្នែកនយោបាយ រវាងបក្សនានាត្រូវបានបំផ្លាញចោល នៅក្នុងការអនុវត្តន៍ទាំងអស់ ដោយមានការរាំងស្ទះ និងកង្វះខាតយ៉ាងច្រើន។ ជាពិសេស នៅក្នុងបរិបទនេះ គឺការគំរាមកំហែងរបស់លោក ហ៊ុន សែន កាលពីខែមេសាចំពោះសង្គ្រាមស៊ីវិល នៅក្នុងព្រឹត្តិការណ៍ដែលគណបក្សជំទាស់ បានឈ្នះឆ្នោត។ ដោយហេតុនេះ វាច្បាស់ថាពលរដ្ឋកម្ពុជាទាំងអស់ យល់ថាមានតែមនុស្សតែម្នាក់ប៉ុន្នោះ នៅក្នុងប្រទេសនេះ ដោយមានការចូលដំណើរការដើម្បីធនធានផ្សេងៗ ដោយផ្តួចផ្តើមនូវជម្លោះប្រដាប់អាវុធបែបនេះ។ ជាទូទៅ វាអាចត្រូវបានគេសន្និដ្នានថាមានទម្រង់ច្បាស់លាស់ ឬមិនច្បាស់លាស់ទៅលើការគំរាមកំហែង និងការបំភិតបំភ័យនឹងបន្ត ដើម្បីឲ្យក្លាយទៅជាវិធីសាស្រ្តយុទ្ធនាការដ៏មានប្រសិទ្ធភាពបំផុត របស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា នៅក្នុងឆ្នាំនេះ។ ជាពិសេស វាមិនមែនជារឿងចម្លែក សម្រាប់ភូមិ ឬសហគមន៍នានា ដែលសម្លេងឆ្នោតរបស់ខ្លួន ដើម្បីបក្សកំពុងកាន់អំណាច ដែលធ្លាក់ចុះក្រោមជាមធ្យម ដោយទទួលរងនូវវិបត្តិ(ហិរញ្ញវត្ថុ)។ បើទោះបីយ៉ាងណា វាត្រូវបានហាមប្រាមដោយច្បាប់ មន្ត្រីនគរបាល និងកងប្រដាប់អាវុធ ត្រូវបានអនុញ្ញាតដើម្បីបានឈរជើង នៅក្បែរការិយាល័យបោះឆ្នោតម្តងទៀត នៅទីកន្លែងជាច្រើន ដែលជាសញ្ញាយ៉ាងច្បាស់ ចំពោះក្រុមអ្នកបោះឆ្នោតទាំងអស់ ដែលអធិបតេយ្យភាពមិនមានសម្រាប់ប្រជាជនទេ ប៉ុន្តែមានសម្រាប់ប្រជាជនដែលមានអាវុធក្នុងដៃ និងក្រុមមេបញ្ជាការរបស់ពួកគេ។
ខណៈដែលបរិយាកាសនៃការភ័យខ្លាច ត្រូវបានធ្វើឲ្យសាយភាយជាទូទៅ ពីសំណាក់ឥស្សរជននយោបាយនៅក្នុងប្រទេសនេះ វិធីសាស្ត្រផ្សេងទៀត ញ៉ាំញ៉ីនូវដំណើរការបោះឆ្នោតដោយផ្ទាល់តែម្តង។ ការបដិសេធទៅលើ មេដឹកនាំដ៏មានអំណាចរបស់បក្សជំទាស់ លោក សម រង្ស៊ី ថាដោយសារតែភាពមិនសមហេតុផលទាំងស្រុង ដែលរដ្ឋាភិបាលបានរៀបចំឡើង ដែលសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការគួរតែមានគ្រប់គ្រាន់ ចំពោះការសង្ស័យទៅលើភាពមិនស្របច្បាប់នៃលទ្ធផលបោះឆ្នោត។ លើសពីនេះទៅទៀត ក៏មានកំហុសដ៏សំខាន់ នៅក្នុងបញ្ជីអ្នកបោះឆ្នោត ដែលត្រូវបានគេកំណត់អត្តសញ្ញាណដោយការសិក្សាឯករាជ្យពីរ។ បើយោងទៅតាម ការសិក្សាទាំងនេះ យ៉ាងហោចណាស់ ១០%នៃអ្នកបោះឆ្នោតដែលត្រូវបានចុះបញ្ជីទាំងអស់ គឺជាប្រជាជនដែលមិនមានសិទ្ធិបោះឆ្នោត បើមិនដូច្នេះទេ ត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាអ្នកបោះឆ្នោតខ្មោច។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ១១%នៃពលរដ្ឋកម្ពុជា ដែលមានបំណងដើម្បីបោះឆ្នោត នៅថ្ងៃទី២៨ ខែកក្តដាមិនត្រូវបានគេចុះឈ្មោះជាអ្នកបោះឆ្នោតទាំងអស់ឡើយ ហើយនឹងត្រូវបានគេរារាំងមិនឲ្យចូលរួមក្នុងដំណើរការនេះយ៉ាងច្បាស់។ គណបក្សប្រឆាំងមើលឃើញនូវសក្តានុពលដ៏សំខាន់ សម្រាប់ការរៀបចំ ដែលមានតែបក្សដែលមានឥទ្ធពលតែប៉ុន្នោះ អាចទាញយកបាន៖ សមាជិករបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជាភ័យខ្លាចក្នុងការដែលត្រូវបានដកសិទ្ធិ ដែលនៅទីបំផុត ត្រូវបានឆ្លុះបញ្ចាំងនៅក្នុងចំនួនមនុស្សដែលមិនធ្លាប់ធ្លាក់ចុះ។ ការភ័យខ្លាចនេះ ជាការពិតណាស់ មិនត្រូវបានទាញចេញក្រៅពីបរិយាកាសដ៏រស៊ើបនេះឡើយ ហើយដោយសារតែ គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតបានច្រានចោលយ៉ាងច្បាស់រួចទៅហើយ ថាមិនពិនិត្យឡើងវិញនូវកំហុសនានា ឬសូម្បីតែការកែតម្រូវបញ្ជីអ្នកបោះឆ្នោត ដែលវាអាចទៅរួចថាការបោះឆ្នោតអាចក្លាយទៅជាឆាកល្ខោនតាំងពីមុនសប្តាហ៍ចុងក្រោយ នៅក្នុងខែកក្តដាបានចូលមកដល់។
បើទោះបីជា នៅទីបំផុតកត្តាទាំងនេះ បានប្រែក្លាយទៅជាមានឥទ្ធិពលតិចតួច ទៅលើលទ្ធផលបោះឆ្នោត គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា នៅតែមានរង្វាស់ផ្សេងៗទៀតមួយចំនួនដើម្បីប្រែក្រឡាស់វិញ។ ជាពិសេស គ្រប់គ្រងទៅលើបណ្តាទូរទស្សន៍ទាំងអស់ និងស្ទើតែគ្រប់ស្ថានីយ៍វិទ្យុទាំងអស់ ដែលផ្តល់ឲ្យពួកគេនូវការលំបាក ដើម្បីបន្ទាបតម្លៃផលប្រយោជន៍ក្នុងការគៀគរអ្នកបោះឆ្នោត។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ពួកគេប្រើប្រាស់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរបស់រដ្ឋ នៅក្នុងយុទ្ធនាការ ឬក្រុមមន្ត្រីដែលមានកាតព្វកិច្ច ដូចជា នគរបាល ឬគ្រូបង្រៀន ដើម្បីចូលរួមជាសាធារណៈ សម្រាប់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ សូម្បីតែ ឧបករណ៍ជំនួយអភិវឌ្ឍន៍អាល្លឺម៉ង់ ក៏ត្រូវបានគេប្រើប្រាស់ សម្រាប់គោលបំណងនៃយុទ្ធនាការរបស់គណបក្សកាន់អំណាចដែរ។
ទស្សនវិស័យៈ គ្មានការផ្លាស់ប្តូររបប
ដោយសារតែកង្វះខាតនូវឪកាសស្មើភាពគ្នា នៅក្នុងយុទ្ធនាការបោះឆ្នោត ជ័យជម្នះរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជា ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាមិនទំនងទាល់តែសោះ។ ប៉ុន្តែបើទោះបីជាគណបក្សជំទាស់ គ្រោងថានឹងឈ្នះសម្លែងភាគច្រើនទាំងស្រុង ទៅលើការរំពឹងទុកនានា ដែលការផ្លាស់ប្តូរអំណាច ដោយសន្តិភាពគឺជាបំណងប្រាថ្នាដ៏អស្ចារ្យបំផុតៈ មិនដូចជានៅក្នុងប្រទេសអារ៉ាប់( អារ៉ាប់ស្ព្រីង)នោះទេ ដែលអារម្មណ៍ដោយគ្មានលក្ខ័ណសម្រាប់ការផ្លាស់ប្តូរកំពុងតែបាត់បង់ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ចាប់តាំងពីសម្លេងភាគច្រើននៅតែទទួលបានប្រយោជន៍គ្រប់គ្រាន់ ពីកំណើនសេដ្ឋកិច្ច ឬយ៉ាងហោចណាស់ មានអារម្មណ៍ថាពួកគេកំពុងតែទទួលបាននូវផលប្រយោជន៍។ សម្រាប់ហេតុផលនេះ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជានៅតែបរាជ័យក្នុងការនាំយកនូវ ចំនួនគ្រប់គ្រាន់នៃអ្នកគាំទ្រ នៅលើដងផ្លូវ ហើយនៅពេលនេះ មានការខ្វះខាតនូវកម្លាំងរុញច្រានចុងក្រោយ សម្រាប់ការប្រឈមមុខដាក់គ្នាជាមួយនឹងរដ្ឋាភិបាល។ ផ្ទុយទៅវិញ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា នៅតែមានអ្នកជិតស្និទ្ធ នៅពីក្រោយលោក ហ៊ុន សែន ខណះដែលខ្លួនមាននៅប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ។ បើទោះបីជា កម្រិតដ៏ខ្ពស់នៅផ្នែកខាងក្នុងរបស់ពួកគេ មានការខ្វែងយោបល់ ឬខ្វែងគំនិតគ្នាយ៉ាងណាក្តី ក៏មានការពិបាកទទួលស្គាល់ពីសំណាក់ខាងក្រៅដែរ វាហាក់បីដូចជាមិនមានភាពចុះខ្សោយអ្វីឡើយ នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៣។ បេក្ខភាពដែលត្រូវបានផ្តល់ឲ្យដល់បណ្តាកូនប្រុសជាច្រើន របស់ក្រុមអ្នកនយោបាយដែលដឹកនាំគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា (រួមមាន កូនប្រុស និងកូនប្រសារបស់ លោក ហ៊ុន សែន នៅក្នុងសភាក៏មាននៅក្នុងចំណោមមហិច្ចតារបស់ពួកគេដែរ) ហេតុដូច្នេះហើយ គណបក្សកំពុងកាន់អំណាចអាចផ្តោតយ៉ាងពេញទំហឹង ទៅលើការបង្កើតរាជវង្សថ្មីមួយរបស់កម្ពុជា។ វាមានលក្ខណៈតិចតួចណាស់ ក្នុងដំណើការជាលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរី។
បណ្ឌិត ម៉ាគូស ខាបោម ជាអ្នកប្រឹក្សាយោបល់ផ្នែកនយោបាយ ដែលមានឯកទេស នៅអាស៊ីអាគ្នេហ៍ និងដំណើរការ blog Cambodia-News.net ។
កែសម្រួលដោយ ផេដ្រា ស៊ីមម៉ែម៉ាន់។
តំណរភ្ជាប់: ច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតសមាជិករដ្ឋសភាជាតិនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា